Cách đọc một báo cáo tài chính trong thực tế không phải là một công việc quá phức tạp, ngược lại, nó hoàn toàn khả thi cho cả quản lý và giám đốc, ngay cả khi họ không có kiến thức chuyên sâu về kế toán – tài chính. Điều quan trọng là họ cần nắm vững những mục cơ bản của báo cáo tài chính. Bài viết sau đây pbec.biz sẽ hướng dẫn cách đọc một báo cáo tài chính cơ bản một cách nhanh chóng và hiệu quả.
BÁO CÁO TÀI CHÍNH LÀ GÌ?
Báo cáo tài chính (BCTC) là một tài liệu cung cấp thông tin chi tiết về các khía cạnh quan trọng của hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Thông tin này bao gồm các yếu tố quan trọng như tài sản, nợ, vốn chủ sở hữu, doanh thu, lợi nhuận và dòng tiền.
Báo cáo tài chính thường xuyên được công bố theo định kỳ, thường là vào cuối mỗi quý và cuối năm. Đây là công cụ quan trọng giúp cổ đông, nhà đầu tư, ngân hàng và các bên liên quan khác đánh giá hiệu suất tài chính của doanh nghiệp. Thông qua việc phân tích BCTC, họ có thể đưa ra quyết định về việc đầu tư, tài trợ hoặc hợp tác kinh doanh. Bản báo cáo này cũng giúp tạo ra sự minh bạch và minh chứng về tính minh bạch trong quản lý tài chính của doanh nghiệp.
Báo cáo tài chính bao gồm những thành phần nào?
Báo cáo tài chính là bản tổng hợp đầy đủ thông tin về tình hình tài sản, vốn chủ sở hữu, các khoản nợ phải trả và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Dựa vào báo cáo tài chính, ta có thể dễ dàng nhận thấy khả năng sinh lời và tình trạng tài chính của doanh nghiệp, từ đó đưa ra được các phương hướng giải quyết và phát triển trong tương lai.
Theo quy định tại Điều 100, Thông tư 200/2014/TT-BTC, một báo cáo tài chính đầy đủ bao gồm các mục sau đây:
- Báo cáo tài chính của Ban quản lý công ty.
- Báo cáo tài chính từ phía Công ty kiểm toán độc lập.
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của công ty (mẫu số B02-DN).
- Bảng cân đối tài khoản (mẫu số B01-DN).
- Báo cáo dòng tiền (mẫu số B03-DN).
- Giải thích báo cáo tài chính (mẫu số B09-DN).
Tầm quan trọng của việc đọc báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính được coi như một công cụ thống kê và phản ánh tất cả các hoạt động của doanh nghiệp liên quan đến ngân sách. Nó không chỉ quan trọng đối với doanh nghiệp mà còn là cơ sở cho các cơ quan nhà nước và đối tác. Cụ thể:
- Đối với chủ doanh nghiệp, việc đọc báo cáo tài chính sẽ giúp họ hiểu rõ hơn về tình hình tài chính của đơn vị, nhận biết được điểm mạnh và điểm yếu, từ đó đưa ra những biện pháp khắc phục và quản lý tài chính doanh nghiệp một cách tối ưu.
- Ngân hàng đọc báo cáo tài chính để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, hiểu rõ cơ cấu vốn, doanh thu và tỷ suất lợi nhuận, từ đó xác định khả năng cho vay.
- Nhà đầu tư nghiên cứu về doanh nghiệp qua báo cáo tài chính, đánh giá tỷ suất lợi nhuận và mức độ rủi ro để chọn lựa và quyết định đầu tư.
- Các cơ quan chức năng cần đọc báo cáo tài chính để phát hiện và ngăn chặn rủi ro, sai phạm và quản lý tốt doanh nghiệp.
Báo cáo tài chính cho biết “tình trạng” tài chính của doanh nghiệp.
Hướng dẫn cách đọc báo cáo tài chính
Để đọc báo cáo tài chính, bạn thường cần quan tâm đến 3 loại báo cáo quan trọng, gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
1. Đọc bảng cân đối tài khoản
Tài khoản cần lưu ý là 131 và 331 trong bảng cân đối kế toán để kiểm tra sự khớp của công nợ phải thu từ khách hàng và công nợ phải trả đến nhà cung cấp.
- Số lượng tài khoản 131, 331 giảm so với cùng kỳ được xem là một điểm đánh giá tích cực.
- Tài khoản 131 không nên chiếm quá nhiều phần tài sản.
- Tài khoản 331 không được chiếm tỷ trọng quá lớn trong phần vốn sở hữu.
Cách đọc ba loại báo cáo tài chính.
2. Xem báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Các giai đoạn đọc báo cáo thành tích kinh doanh:
- Bước 1: Phân chia riêng các số liệu về thu nhập và chi phí của doanh nghiệp.
- Bước 2: Phân tích tỷ trọng doanh thu từng khoản trong tổng doanh thu và chi phí từng khoản trong tổng chi phí, sau đó so sánh sự thay đổi của doanh thu và chi phí so với cùng kỳ.
- Bước 3: Quan sát, phân tích và đánh giá sự biến đổi trong doanh thu, chi phí.
3. Đọc báo cáo về luồng tiền tệ
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ sẽ cung cấp thông tin về sự luân chuyển của nguồn vốn và tốc độ thu hồi vốn của doanh nghiệp.
- Các hoạt động kinh doanh bao gồm thanh toán cho nhà cung cấp, thu tiền từ khách hàng, trả lương cho nhân viên, nộp thuế và trả lãi ngân hàng. Dòng tiền này chỉ bao gồm số tiền doanh nghiệp kiếm được, không tính đến việc huy động vốn hay vay nợ.
- Dòng tiền từ hoạt động đầu tư là dòng tiền liên quan đến việc mua sắm hoặc thanh lý tài sản cố định, tài sản dài hạn của doanh nghiệp.
- Dòng tiền từ hoạt động tài chính bao gồm dòng tiền liên quan đến việc điều chỉnh vốn chủ sở hữu và hoạt động vay nợ của doanh nghiệp.
Khi đọc báo cáo luân chuyển tiền tệ cần chú ý.
- Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh là ngoại lệ, trong khi dòng tiền từ đầu tư và hoạt động tài chính thường tăng trong kỳ hiện tại và giảm trong kỳ tương lai hoặc ngược lại.
- Lĩnh vực cần tập trung nghiên cứu là vận động tiền từ hoạt động kinh doanh, vì nó phản ánh khả năng tạo ra tiền mặt thực tế của doanh nghiệp.
- Tiền và các tài sản tương đương tiền cuối kỳ có thể giảm so với kỳ trước, nhưng điều này không nhất thiết là một dấu hiệu xấu vì doanh nghiệp đã trả các khoản vay trước đó.
Lưu ý khi đọc báo cáo tài chính
Dưới đây là 8 dấu hiệu có thể được coi là “điểm đen” trên báo cáo tài chính của một công ty:
- Tăng tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu: Sự tăng này cho thấy công ty đang sử dụng nợ nhiều hơn so với tài sản mà họ sở hữu. Điều này đặc biệt đáng lo ngại nếu tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu vượt quá mức 100%.
- Doanh thu liên tục giảm qua nhiều năm: Nếu doanh thu giảm trong ba hoặc nhiều năm liên tiếp, có thể cho thấy công ty không đang kinh doanh hiệu quả.
- Chi phí bất thường trong khoản “Chi phí khác” trên bảng cân đối kế toán: Nếu khoản “Chi phí khác” có giá trị lớn và bất thường, cần xem xét nguyên nhân tạo ra khoản chi này và liệu nó có thể tái xảy ra trong tương lai hay không.
- Lưu chuyển tiền không ổn định: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thông tin về các giao dịch hiện tại, nhưng không dự đoán được tương lai. Sự không ổn định trong lưu chuyển tiền có thể là dấu hiệu của việc không ghi nhận đúng thực tế về hoạt động kinh doanh.
- Tăng khoản phải thu và hàng tồn kho liên quan đến doanh thu: Sự tăng này có thể làm tăng số tiền mà công ty đặt cược vào các khoản phải thu và hàng tồn kho, những khoản tiền không mang lại lợi nhuận.
- Liên tục phát hành cổ phiếu: Số lượng cổ phiếu liên tục tăng trên thị trường có thể dẫn đến sự pha loãng giá trị của công ty.
- Nợ vay luôn cao hơn tài sản bảo đảm: Nếu công ty có nợ cao mà không có đủ tài sản để bảo đảm cho nó, đây có thể là dấu hiệu của việc sử dụng đòn bẩy quá mức.
- Giảm biên lợi nhuận gộp: Sự giảm tỷ suất lợi nhuận gộp là một điểm quan trọng, thể hiện chi phí sản xuất trực tiếp hàng hóa hoặc dịch vụ. Biên lợi nhuận này cần đủ để đối phó với các chi phí hoạt động khác, chẳng hạn chi phí nợ.
Những câu hỏi liên quan
Tại sao cần đọc báo cáo tài chính?
- Đọc báo cáo tài chính giúp nhà đầu tư, nhân viên ngân hàng, nhà quản lý và người quan tâm khác hiểu rõ về sức khỏe tài chính, hiệu suất và khả năng sinh lời của một doanh nghiệp.
Bảng cân đối kế toán là gì?
- Bảng cân đối kế toán là một phần quan trọng trong báo cáo tài chính, thể hiện tình hình tài sản, nợ và vốn chủ sở hữu của công ty tại một thời điểm cụ thể.
Lưu chuyển tiền tệ là gì?
- Bảng lưu chuyển tiền tệ thể hiện sự biến động của tiền mặt và tương đương tiền mặt của công ty qua một khoảng thời gian, từ đó phản ánh hoạt động tài chính và khả năng thanh toán.
Các chỉ số tài chính quan trọng nào cần chú ý?
- Một số chỉ số quan trọng bao gồm tỷ suất lợi nhuận, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu, biên lợi nhuận gộp và các chỉ số khác liên quan đến hiệu suất và tình hình tài chính.
Làm thế nào để hiểu báo cáo tài chính của một công ty?
- Đầu tiên, đọc bảng cân đối kế toán, sau đó xem xét bảng lưu chuyển tiền tệ và bảng kết quả kinh doanh. Phân tích các chỉ số quan trọng và so sánh chúng với các chuẩn mực ngành và các kỳ trước đó.
Dấu hiệu cảnh báo trong báo cáo tài chính là gì?
- Dấu hiệu cảnh báo có thể bao gồm tăng tỷ lệ nợ, giảm doanh thu, chi phí bất thường, lưu chuyển tiền không ổn định và những thay đổi đột ngột trong các chỉ số quan trọng.
Cách phân tích biên lợi nhuận gộp?
- Biên lợi nhuận gộp được tính bằng cách chia lợi nhuận gộp cho doanh thu. Sự giảm biên lợi nhuận gộp có thể là dấu hiệu của tăng giá vốn hoặc giảm giá bán.
Tại sao quan trọng phải kiểm tra liên tục cổ phiếu của công ty?
- Liên tục phát hành cổ phiếu có thể dẫn đến pha loãng giá trị của cổ phiếu, làm giảm lợi ích của cổ đông hiện hành.
Làm thế nào để đánh giá tình hình tài chính dài hạn của một công ty?
- Đánh giá tình hình tài chính dài hạn bao gồm việc xem xét nợ vay, tài sản bảo đảm, và sự ổn định của các chỉ số quan trọng qua một khoảng thời gian dài.
Tổng Kết
Dưới đây là hướng dẫn cách đọc một báo cáo tài chính đơn giản. Đây là một kỹ năng quan trọng mà các chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư,… Cần hiểu để đánh giá tình hình tài chính và hoạt động của một doanh nghiệp cụ thể một cách khách quan nhất.