Trước khi chúng ta bắt đầu khám phá thế giới đầy thách thức và cơ hội của cryptocurrency, hãy đặt ra câu hỏi: “Cryptocurrency là gì?” Đây không chỉ là một khái niệm mới lạ đối với nền kinh tế hiện đại mà còn là một “hiện tượng” ngày càng lan rộ trong giới tài chính. Đằng sau sự phổ biến nhanh chóng này là một cuộc cách mạng kỹ thuật số, đánh bại ranh giới truyền thống và tạo nên những cơ hội đầu tư mới lạ. Hãy cùng pbec.biz tìm hiểu, cùng khám phá về một thế giới được xây dựng bằng mã hóa và những thách thức mà nó đặt ra đối với những người chúng ta đang sống trong thời đại kỹ thuật số nổi bật này.
Cryptocurrency là gì?
Tiền mã hóa (Cryptocurrency) là một khái niệm kết hợp giữa từ “mã hóa/mật mã” (Cryptography) và “tiền tệ” (Currency). Đây là một dạng tiền điện tử được đảm bảo an toàn thông qua kỹ thuật mã hóa, sử dụng sức mạnh tính toán máy tính và kết nối qua Internet. Công nghệ chính điều này được gọi là Blockchain, là nền tảng cơ bản của tiền mã hoá.
Cryptocurrency mang theo tiềm năng lưu trữ giá trị, phát triển, và cũng thực hiện các giao dịch mua bán. Điều này làm cho nó trở thành một lựa chọn đáng chú ý trong tâm trí của nhiều nhà đầu tư.
Các giao dịch tiền mã hoá được ghi lại trên một sổ cái phi tập trung, hay còn được biết đến là Blockchain. Mỗi giao dịch mới sẽ được thêm vào Blockchain, và để đảm bảo tính minh bạch và ngăn chặn gian lận, mỗi giao dịch này sẽ trải qua một quy trình xác thực kỹ thuật số.
Lịch sử hình thành của Cryptocurrency là gì?
Cryptocurrency có một lịch sử hình thành phức tạp, bắt đầu từ những năm 1980 với đóng góp quan trọng của David Chaum. Trong giai đoạn này, Chaum giới thiệu khái niệm “tiền mù,” đánh dấu sự xuất hiện đầu tiên của thanh toán tiền điện tử. Năm 1980, ông cùng với đội ngũ phát triển thành lập công ty DigiCash, chuyên sản xuất tiền “điểm mù.” DigiCash thu hút sự chú ý đáng kể từ Microsoft, nhưng hợp tác giữa hai bên không thành công.
Một bước tiến lớn xuất hiện vào năm 2008 khi một lập trình viên với bí danh Satoshi Nakamoto giới thiệu sách trắng về Bitcoin, trở thành đồng tiền kỹ thuật số giá trị nhất cho đến thời điểm đó. Nakamoto mô tả Bitcoin như một loại tiền điện tử ngang hàng, phi tập trung, không bị chi phối bởi bất kỳ cơ quan hay tổ chức nào.
Trong giai đoạn 2009-2010, xuất hiện gần 100 loại tiền kỹ thuật số khác, mở đường cho sự đa dạng trong thị trường cryptocurrency. Đến năm 2019, số loại coin đã lên tới hơn 2300, theo thông tin từ Coinmarketcap, và con số thực tế có lẽ còn cao hơn nhiều.
Năm 2018, WordPress trở thành đơn vị tiên phong cho phép thanh toán bằng Bitcoin, mở ra xu hướng chấp nhận tiền điện tử trong giao dịch thương mại điện tử. Các dịch vụ khác cũng nhanh chóng theo sau, mở rộng lựa chọn thanh toán và củng cố vị thế của cryptocurrency trong nền kinh tế và thị trường tiêu dùng.
Ưu và nhược điểm của tiền mã hoá
Ưu điểm
Lợi ích của tiền mã hoá rõ ràng khi nó mang lại khả năng chuyển tiền trực tiếp giữa hai bên trong giao dịch mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba như ngân hàng hay công ty thẻ tín dụng. Điều này được thực hiện thông qua việc sử dụng khóa công khai và khóa riêng để đảm bảo tính an toàn và bảo mật cho các giao dịch.
Trong các hệ thống tiền mã hoá hiện đại, “ví” hay địa chỉ tài khoản của người dùng sử dụng khóa chung và khóa riêng để kí các giao dịch. Phí giao dịch thấp giúp người dùng tránh được các chi phí cao từ các tổ chức tài chính và ngân hàng liên quan đến việc chuyển khoản.
Bitcoin, ví dụ điển hình của tiền mã hoá, hấp dẫn chủ yếu là nhờ vào công nghệ blockchain. Blockchain là một sổ cái trực tuyến lưu trữ tất cả thông tin về giao dịch bitcoin, sử dụng cấu trúc dữ liệu đặc biệt. Điều này giúp hạn chế rủi ro từ tin tặc và đồng thời có thể được sao chép trên nhiều máy tính chạy phần mềm Bitcoin.
Mỗi khối Bitcoin mới phải được xác minh thông qua sổ cái của từng người dùng, đảm bảo tính toàn vẹn và không thể giả mạo lịch sử giao dịch. Blockchain còn có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như bỏ phiếu trực tuyến, quản lý quỹ cộng đồng, và giảm chi phí giao dịch, thu hút sự chú ý và đánh giá cao từ nhiều chuyên gia.
Nhược điểm
Hạn chế của tiền mã hóa có thể được mô tả như sau:
- Rủi Ro Mất Mật Khẩu: Do tiền mã hóa không có lưu trữ trung tâm, việc quên mất mật khẩu cá nhân có thể dẫn đến việc mất hoàn toàn quyền kiểm soát và truy cập vào số dư tiền mã hóa.
- Bán Ẩn Danh và Hoạt Động Phi Pháp: Tính bán ẩn danh của các giao dịch tiền mã hóa tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động phi pháp như rửa tiền và trốn thuế. Các loại tiền mã hóa như Dash, ZCash, hoặc Monero đặc biệt coi trọng tính riêng tư, làm cho việc theo dõi các giao dịch trở nên khó khăn.
- Biến Động Giá Cao: Giá của một loại tiền mã hóa có thể biến động mạnh do ảnh hưởng của cung cầu. Ví dụ, giá của Bitcoin từng tăng từ 19.000 USD mỗi bitcoin vào tháng 12 năm 2017 xuống còn 7.000 USD trong thời gian ngắn. Sự biến động này có thể tạo ra rủi ro và không chắc chắn về giá trị của tiền mã hóa.
- Không Đảm Bảo Bằng Tài Sản Thực: Một trong những mối lo ngại lớn là giá trị của tiền mã hóa không được đảm bảo bởi bất kỳ hàng hóa vật chất nào. Điều này có nghĩa là giá trị của tiền mã hóa có thể phụ thuộc hoàn toàn vào niềm tin và sự chấp nhận của cộng đồng, không có sự hỗ trợ từ các tài sản vật chất như vàng hay đồng tiền của một quốc gia.
Liệu Cryptocurrency có an toàn?
Các thuật ngữ trong Cryptocurrency bạn nên biết
Các Thuật ngữ quan trọng trong lĩnh vực Tiền điện tử mà bạn nên hiểu
- Blockchain: Hệ thống ghi chú kỹ thuật số được thiết kế để ghi lại thông tin giao dịch một cách an toàn và không thể thay đổi.
- Phi tập trung (Decentralized): Trong lĩnh vực tiền điện tử, thuật ngữ này đề cập đến việc tiền tệ không phụ thuộc vào ngân hàng trung ương hay các tổ chức tài chính truyền thống.
- Công nghệ Sổ cái Phân tán (DLT): Đây là hình thức lưu trữ thông tin kỹ thuật số phi tập trung, nơi mà dữ liệu được phân phối đồng đều trên nhiều vị trí và sau mỗi giao dịch, thông tin được ghi lại vĩnh viễn. Blockchain là một dạng của công nghệ DLT, có thể phục vụ nhiều mục đích khác nhau ngoài việc ghi chép giao dịch tiền điện tử.
- Bitcoin: Được coi là loại tiền điện tử đầu tiên và vẫn là một trong những loại phổ biến nhất cho đến nay.
- Altcoin: Thuật ngữ này kết hợp từ “Alternative” (thay thế) và “Coin” để chỉ tất cả các loại tiền điện tử khác ngoài Bitcoin. Các Altcoin phổ biến bao gồm Ethereum, Dogecoin, và Litcoin, mỗi loại có tính năng và mục đích riêng biệt.
- Trao đổi (Exchange): Là thị trường nơi người dùng có thể mua bán các loại tiền điện tử khác nhau.
- Ví (Wallet): Nơi lưu trữ an toàn cho tiền điện tử của bạn, giống như một tài khoản ngân hàng trực tuyến cho tiền tệ thông thường.
Cryptocurrency trở nên phổ biến như thế nào?
Cryptocurrency trở nên phổ biến nhờ sự kết hợp của một số yếu tố quan trọng. Mặc dù đảm bảo an toàn và bảo mật trong giao dịch trực tuyến, tuy nhiên, điểm thu hút chính của nó là khả năng đầu tư linh hoạt, đặc biệt đối với những người không thể tận dụng các dịch vụ ngân hàng truyền thống.
Có một số nguyên nhân quan trọng giúp Cryptocurrency trở nên ngày càng phổ biến:
- Phi tập trung: Với sự thiếu kiểm soát từ phía chính phủ, người dùng có khả năng giao dịch tiền điện tử một cách tự do. Giá trị của các loại tiền tệ này biến động liên tục, tạo ra cơ hội đầu tư, nhưng đồng thời cũng đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng từ phía người đầu tư. Mặc dù có sự hấp dẫn, nhưng một số quốc gia đã cấm hoặc hạn chế việc sử dụng Cryptocurrency, như Trung Quốc, Iraq, Morocco và Tunisia, trong đó có cả Việt Nam.
- Bảo mật: Một trong những vấn đề lớn khi nói đến tiền điện tử là bảo mật. Hệ thống Blockchain đem lại một môi trường an toàn, mạnh mẽ cho người dùng thực hiện các giao dịch mà không lo lắng về rủi ro an ninh.
- Các lựa chọn đầu tư: Trong bối cảnh thế giới tài chính chuyển sang hệ thống thanh toán không sử dụng tiền mặt, Cryptocurrency cung cấp một cơ hội đầu tư linh hoạt với ưu điểm về tốc độ và tiện ích. Việc thiết lập và sử dụng ví Bitcoin cũng như quá trình mua bán trở nên đơn giản, khuyến khích sự tiện lợi trong quá trình sử dụng.
Các loại Cryptocurrency
Có hơn 3000 loại tiền điện tử hiện đang tồn tại trên thị trường, và con số này vẫn có thể tăng lên do một số loại tiền điện tử chưa được cập nhật lên các hệ thống theo thời gian. Tính đến thời điểm hiện tại, việc phân loại chúng thường được thực hiện dựa trên hai danh mục chính là Coin và Token.
- Coin:
- Coin là loại tiền tệ được xây dựng dựa trên một nền tảng Blockchain độc lập. Chúng có khả năng giải quyết nhiều vấn đề trong lĩnh vực thanh toán, tài chính, bảo mật, và ứng dụng khác.
- Bitcoin và Altcoin là hai loại coin phổ biến. Bitcoin, với tính thanh khoản cao và khối lượng giao dịch lớn nhất, đứng đầu trong thị trường tiền điện tử. Altcoin bao gồm các loại coin khác ngoài Bitcoin, như Ethereum, Tether, Litecoin, và nhiều loại khác.
- Token:
- Token là loại tiền được phát hành dựa trên các dự án xây dựng trên một nền tảng Blockchain cụ thể. Chúng hoạt động trên nền tảng Blockchain của một loại coin nào đó, và hầu hết các Token sử dụng Blockchain của Ethereum. Tuy nhiên, cũng có các Token được phát triển trên các nền tảng như Solana, Avalanche, và các nền tảng khác.
Tổng cộng, sự phân loại giữa Coin và Token không chỉ dựa trên nền tảng công nghệ mà còn dựa trên mục đích và ứng dụng cụ thể mà chúng hướng đến trong thị trường tiền điện tử đa dạng ngày nay.
Cách Cryptocurrency hoạt động
Cryptocurrency hoạt động thông qua các phương tiện và công nghệ đặc biệt, trong đó có các giai đoạn chính như sau:
- Khai thác/Đào (Mining):
- Các thợ đào (miners) tham gia vào mạng Blockchain và cố gắng giải quyết các bài toán phức tạp liên quan đến các khối dữ liệu trong Blockchain.
- Mục tiêu là tạo ra một khối mới trong chuỗi khối và ghi lại các giao dịch mới đã được thêm vào mạng.
- Người giải quyết bài toán đầu tiên và xác nhận đúng sẽ được thưởng bằng một lượng cryptocurrency cụ thể, như là Bitcoin.
- Sàn giao dịch:
- Sàn giao dịch là nơi các người dùng có thể mua, bán hoặc giao dịch các loại tiền điện tử.
- Giao dịch thường được thực hiện thông qua các loại đơn đặt hàng như thị trường, giới hạn hoặc dừng lỗ, tương tự như giao dịch trên thị trường chứng khoán.
- Ví điện tử:
- Ví điện tử là các chương trình phần mềm hoặc thiết bị lưu trữ khóa riêng (private key) và khóa công khai (public key) của người sử dụng.
- Khóa riêng được sử dụng để ký giao dịch và bảo vệ quyền sở hữu của người dùng, trong khi khóa công khai được chia sẻ với người khác để nhận và xác nhận các thanh toán.
- Ví điện tử cung cấp khả năng gửi, nhận tiền mã hóa và theo dõi số dư của người sử dụng.
Các Cryptocurrency phổ biến và cách hoạt động của chúng
- Bitcoin (BTC): Bitcoin là đồng tiền điện tử đầu tiên trên thế giới, được giới thiệu vào năm 2008, và hiện vẫn giữ vững vị thế là một trong những loại tiền điện tử phổ biến nhất. Bitcoin hoạt động trên Blockchain riêng của mình, sử dụng một mô hình khai thác phi tập trung để xác minh giao dịch. Đến tháng 1 năm 2022, giá trị vốn hóa thị trường của Bitcoin là 896 tỷ USD, là con số lớn nhất trong thị trường tiền điện tử.
- Ether (ETH): Ether là đồng tiền điện tử chạy trên Blockchain của Ethereum. Tương tự như Bitcoin, Ether cũng sử dụng một Blockchain riêng. Điều đặc biệt là Ether không được khai thác như Bitcoin. Ethereum cũng hỗ trợ các hợp đồng thông minh, cho phép thực hiện các giao dịch tự động dựa trên điều kiện cụ thể.
- Binance Coin (BNB): Binance Coin có nguồn gốc từ sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới là Binance, đặc biệt nổi tiếng vào năm 2021. Khi người dùng sử dụng BNB để thanh toán phí giao dịch trên sàn Binance, họ sẽ nhận được ưu đãi giảm phí. Điều này đã tạo động lực cho việc sử dụng Binance Coin, làm cho nó trở thành một trong những loại tiền điện tử lớn nhất trên thị trường.
- Solana (SOL): Solana là đồng tiền của nền tảng có tên là Solana, hoạt động trên Blockchain tương tự như Ethereum và Bitcoin. Nền tảng này nổi bật với khả năng thực hiện 50.000 giao dịch mỗi giây, làm cho Solana trở thành sự lựa chọn hấp dẫn cho nhà đầu tư muốn thực hiện các giao dịch nhanh chóng và hiệu quả.
Ngoài ra, còn nhiều loại tiền điện tử khác như Tether (USDT), XRP, Cardano (ADA), Terra (LUNA), Avalanche (AVAX),… đang đóng vai trò quan trọng trong cả thị trường tiền điện tử.
Cách lưu trữ tiền điện tử
Cách lưu trữ tiền điện tử là một phần quan trọng của việc duy trì an toàn và bảo mật cho tài sản kỹ thuật số của bạn sau khi mua. Một phương tiện phổ biến để thực hiện điều này là thông qua việc sử dụng ví tiền điện tử, giúp bạn lưu trữ các khóa riêng tư của mình một cách an toàn và hiệu quả.
Có hai loại ví phổ biến được sử dụng trong việc lưu trữ tiền điện tử: ví nóng và ví lạnh.
- Ví Nóng (Hot Wallet):
- Ví nóng là một dạng ví tiền điện tử lưu trữ online, sử dụng phần mềm trực tuyến.
- Do luôn kết nối internet, ví nóng mang lại sự tiện lợi và dễ dàng trong việc thực hiện các giao dịch hàng ngày.
- Tuy nhiên, vì luôn mở kết nối, ví nóng có nguy cơ cao hơn về bị hack hoặc tấn công mạng.
- Ví Lạnh (Cold Wallet):
- Ví lạnh, hay còn gọi là ví phần cứng, sử dụng các thiết bị điện tử ngoại tuyến để lưu trữ an toàn các Private Key.
- Thường được sử dụng khi không có nhu cầu giao dịch thường xuyên, ví lạnh giúp tăng cường bảo mật bằng cách giữ khóa riêng tư ra khỏi môi trường kết nối internet.
- Mặc dù không cung cấp tính linh hoạt của ví nóng, ví lạnh được coi là sự lựa chọn an toàn cho việc lưu trữ dài hạn và bảo vệ tài sản kỹ thuật số khỏi các rủi ro mạng.
Quá trình chọn lựa giữa ví nóng và ví lạnh phụ thuộc vào nhu cầu cá nhân và mức độ sử dụng tiền điện tử. Sự kết hợp thông minh giữa cả hai loại ví có thể đảm bảo cân bằng giữa tiện lợi và an toàn trong quản lý tài sản số của bạn.
Tính hợp pháp của Cryptocurrency tại Việt Nam và thế giới
Kể từ khi tiền điện tử Bitcoin xuất hiện và phát triển mạnh mẽ, nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt đầu nghiên cứu về khái niệm Cryptocurrency để đánh giá xem chúng có phù hợp với quy định và khung pháp lý của mỗi quốc gia hay không. Trên thế giới hiện nay, có nhiều quốc gia đã công nhận Bitcoin và tiền điện tử là hợp pháp, có những quốc gia cho phép nhưng có các hạn chế về pháp lý về việc sử dụng Crypto, cũng như có những quốc gia không cấm trực tiếp, nhưng cũng có những nơi mà sử dụng Cryptocurrency bị coi là bất hợp pháp.
Trong hình mô tả dưới đây về tính hợp pháp của Crypto trên toàn thế giới, màu xanh thể hiện sự hợp pháp, màu vàng biểu thị có một số hạn chế pháp lý, màu hồng là không bị cấm trực tiếp, màu đỏ là bất hợp pháp, và màu xám là chưa rõ.
Ở Việt Nam, từ ngày 1/1/2018, việc sử dụng Bitcoin hoặc bất kỳ đồng coin nào để thanh toán hàng hóa đã bị xem là vi phạm pháp luật và bị phạt tiền. Tuy nhiên, việc sử dụng Bitcoin để trao đổi như hàng hóa vẫn là hợp pháp, có nghĩa là nếu bạn sử dụng Bitcoin để mua hàng, đó sẽ là vi phạm luật, trong khi việc mua Bitcoin bằng VNĐ là hoàn toàn hợp pháp.
Những câu hỏi liên quan
1. Cryptocurrency là gì?
Cryptocurrency là một loại tiền tệ kỹ thuật số được xây dựng trên công nghệ blockchain, sử dụng mã hóa để bảo vệ giao dịch và kiểm soát việc tạo thêm đơn vị mới của nó.
2. Bitcoin là một loại Cryptocurrency nào?
Bitcoin là một trong những loại Cryptocurrency phổ biến nhất và đầu tiên được giới thiệu vào năm 2009 bởi một người (hoặc nhóm người) tên là Satoshi Nakamoto.
3. Làm thế nào để mua Cryptocurrency?
Bạn có thể mua Cryptocurrency thông qua các sàn giao dịch trực tuyến bằng cách sử dụng tiền fiat (ví dụ: USD, EUR) hoặc thông qua việc trao đổi từ Cryptocurrency khác.
4. Blockchain là gì và vai trò của nó trong Cryptocurrency là gì?
Blockchain là một loạt các khối dữ liệu liên kết với nhau thông qua mã hóa. Nó chứa thông tin về tất cả các giao dịch đã xảy ra và đảm bảo tính an toàn và minh bạch trong hệ thống Cryptocurrency.
5. Tại sao Cryptocurrency được coi là an toàn?
Cryptocurrency an toàn do tính chất của blockchain, nơi mỗi giao dịch được xác nhận và lưu trữ một cách an toàn. Mã hóa cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sự riêng tư và an ninh của người dùng.
6. Các rủi ro khi đầu tư vào Cryptocurrency là gì?
Rủi ro khi đầu tư vào Cryptocurrency bao gồm biến động giá độc đáo, rủi ro bảo mật, và ảnh hưởng từ các yếu tố thị trường và chính trị.
7. Các loại ví Cryptocurrency là gì?
Có hai loại ví chính: ví nền tảng (được lưu trữ trực tuyến hoặc ngoại tuyến) và ví phần cứng (lưu trữ trên thiết bị riêng tư).
8. Tại sao giá của Cryptocurrency thay đổi liên tục?
Giá của Cryptocurrency thay đổi do nhiều yếu tố, bao gồm cung cầu thị trường, sự quan tâm từ cộng đồng, thông tin thị trường và tình hình kinh tế toàn cầu.
9. Cryptocurrency có pháp lý không?
Tình hình pháp lý của Cryptocurrency thay đổi tùy thuộc vào quốc gia. Một số quốc gia công nhận và hỗ trợ, trong khi một số khác có thể áp đặt các hạn chế hoặc cấm.
10. Làm thế nào để bảo vệ an toàn với Cryptocurrency của tôi?
Để bảo vệ an toàn với Cryptocurrency, hãy sử dụng ví lưu trữ an toàn, giữ mã thông báo bảo mật một cách cẩn thận, tránh chia sẻ thông tin cá nhân và giữ cập nhật với tin tức và xu hướng thị trường.
Kết Luận
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn rõ hơn về việc tại sao tiền điện tử đang trở thành sự lựa chọn đầu tư phổ biến đối với đa số người dùng. Đồng thời, bạn cũng đã tiếp xúc và nắm vững những khái niệm cơ bản về Cryptocurrency, giúp bạn mở rộng kiến thức và hiểu sâu hơn về lĩnh vực này.