DAO, hay Decentralized Autonomous Organization, là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực Crypto và thị trường đầu tư tiền ảo. Đối với nhiều người mới tham gia vào lĩnh vực này, việc hiểu rõ về DAO có thể là một thách thức. Vì vậy, để đáp ứng thắc mắc của những người quan tâm và cung cấp những thông tin mới nhất về DAO, chúng ta sẽ khám phá chi tiết về nó trong bài viết này cùng với pbec.biz.
DAO là gì?
DAO (Decentralized Autonomous Organization) là một loại tổ chức tự trị phi tập trung. Khác với các tổ chức truyền thống như Facebook và Google, DAO sử dụng các quy tắc mã hóa để hoạt động độc lập mà không cần sự can thiệp của con người.
DAO là một lĩnh vực rộng lớn, xuất hiện trong các blockchain và giao thức DeFi với mô hình quản trị on-chain, cũng như trong nhiều nhóm áp dụng cơ chế đề xuất và biểu quyết on-chain trong các lĩnh vực khác nhau.
Các thành viên trong DAO có thể dễ dàng tiếp cận, kiểm chứng các đề xuất và hành động của tổ chức. Họ cũng có thể tham gia vào các quyết định của DAO.
Tình hình của DAO trong Crypto
DAO hiện đang phát triển song song với công nghệ blockchain, đặc trưng bởi tính phi tập trung. Tuy nhiên, sự quan tâm đối với DAO ngày càng tăng lên do nhiều yếu tố khác nhau.
Sức mạnh ngày càng gia tăng của việc không tập trung: Các tổ chức tài chính truyền thống và chính phủ của các quốc gia đã áp đặt nhiều biện pháp kiểm soát người dùng. Các công ty lớn trong nhiều lĩnh vực đang sử dụng quyền lực quá mức và lạm dụng sức mạnh của mình. Điều này đẩy người dùng vượt ra khỏi những hạn chế và khôi phục lại quyền lợi của họ.
Crypto ngày càng thu hút sự chú ý với nhiều giá trị khác nhau. Từ DeFi cho đến NFT và các lĩnh vực như âm nhạc, giải trí,.. Crypto đang thu hút một lượng giá trị tăng trưởng nhanh chóng. Để tiếp cận cơ hội này dễ dàng hơn, việc tạo ra các DAO với sự tham gia của nhiều bên sẽ giúp cung cấp sự hỗ trợ cho nhau, từ nguồn vốn, kinh nghiệm, quan hệ và các yếu tố khác.
Có thể đề cập đến một số Ventures DAO như The LAO, Yield Guild Game, MetaCartel DAO,… Khi các thành viên hợp tác để thành lập quỹ và đầu tư vào các dự án crypto.
DAO ngày càng được thể hiện rõ những ưu điểm của mình: giúp những người tham gia khám phá lại những “quyền” mà họ đã lâu không được trải nghiệm.
- Các hoạt động của một tổ chức, trước đây chỉ được quyết định bởi các nhân vật lãnh đạo, hiện nay đã cho phép tất cả thành viên tham gia quyết định và biểu quyết. Kết quả sẽ được thực hiện theo ý kiến của đa số.
- Việc quen biết và tin tưởng lẫn nhau không được các thành viên trong tổ chức đặt nặng, bởi vì từ bây giờ mọi hành động sẽ được ghi lại trên chuỗi khối, mở ra nhiều cơ hội mới cho việc hợp tác.
- Người tham gia trong DAO sẽ sử dụng game theory để quyết định đề xuất nào sẽ được chọn để phát triển DAO. Mục tiêu của họ là tạo ra lợi ích cho số đông, do đó, các đề xuất sẽ được cân nhắc kỹ lưỡng trước khi được đưa ra.
- Và nhiều thuận lợi khác đang chờ được khám phá.
Ưu, nhược điểm của DAO là gì?
Ưu điểm
- Môi trường Cộng tác Ngang hàng:
- Nhờ ứng dụng Blockchain, DAO cho phép các tổ chức tạo ra một môi trường cộng tác ngang hàng giữa các thành viên mà không cần sự can thiệp của bên trung gian.
- Mã Code là Thước Đo Niềm Tin:
- Trong mô hình DAO, niềm tin được xây dựng dựa trên mã code, vì mã code này là công khai và minh bạch. Tất cả các thành viên đều có khả năng kiểm tra mã code để đảm bảo sự minh bạch và tính công bằng.
- Sự Không Phân Cấp:
- Mô hình DAO được đặc trưng bởi sự không phân cấp, nghĩa là các thành viên tham gia có quyền lợi và trách nhiệm ngang nhau. Mọi quyết định, quy trình bỏ phiếu, và quản lý tài nguyên đều được thực hiện mà không có sự ưu tiên đặc quyền.
- Bảo Mật và Tự Động Hóa:
- Các quy tắc và hợp đồng trong DAO được thực hiện tự động thông qua mã code, giúp tăng cường bảo mật và loại bỏ sự phụ thuộc vào người trung gian. Điều này cũng giúp giảm rủi ro lỗi do sự can thiệp con người.
- Minh Bạch và Truy Cập Bình Đẳng:
- Tính minh bạch trong mã code và sự không phân cấp trong quyền lợi truy cập tạo điều kiện cho tất cả các thành viên kiểm tra và tham gia vào các quyết định tổ chức một cách công bằng và minh bạch.
Nhược điểm
- Bảo mật trong tính toán: Vấn đề liên quan đến smart contract, khi đã triển khai, thì khó để thay đổi, các hoạt động phải tuân theo những quy định trong smart contract. Ngoài ra, bảo mật của smart contract cũng là một vấn đề quan trọng, như đã thấy trong vụ việc hack The DAO.
- Tình hình pháp lý của DAO vẫn chưa rõ ràng. Nếu DAO không có độ thuyết phục về mặt pháp lý, việc áp dụng DAO sẽ gặp nhiều khó khăn, vì người tham gia sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý.
- DAO đã cho phép thành viên tham gia vào quy trình biểu quyết dân chủ. Tuy nhiên, một số quyết định trong DAO có tính phức tạp và mang tính học thuật cao, khiến nhiều người không hiểu hoặc không biết rõ mình đang biểu quyết vấn đề gì. Điều này có thể dẫn đến những quyết định tồi tệ, bởi vì đa số người tham gia không có đủ kiến thức về các quyết định liên quan.
- Thường xuyên gặp trì hoãn: Ngoại trừ trong các trường hợp khẩn cấp, việc chờ đợi để bỏ phiếu thông qua có thể gây hậu quả xấu cho DAO. Ví dụ, trong trường hợp của Maker khi thị trường sụp đổ vào tháng 3/2020, nếu chờ đợi để hoàn thành việc bỏ phiếu trước khi triển khai các biện pháp, thiệt hại về tài sản sẽ là rất lớn.
- Bảo mật: Sự minh bạch đầy đủ trên chuỗi cũng không phải lúc nào cũng tốt, việc các đề xuất phải được đưa lên chuỗi để biểu quyết trước khi thực hiện có nghĩa là kế hoạch phát triển được công khai hoàn toàn và đối thủ cạnh tranh có thể biết được hướng đi tương lai của dự án.
- Entidad centralizada: Một tổ chức hoặc thực thể có quyền biểu quyết mạnh hơn các thành viên khác. Tạo ra sự tập trung ngay trong quá trình biểu quyết của giao thức.
Ví dụ về dự án Uniswap có thể được sử dụng để minh họa. Dự án đã đề xuất bán một số lượng token UNI trị giá 20 triệu USD để tạo quỹ “DeFi Education Fund” nhằm mục đích tác động đến quyết định chính sách của các nhà lập pháp. Tuy nhiên, đáng lưu ý rằng cộng đồng Uniswap không hầu như không biết về đề xuất này cho đến cuối cùng, và mặc dù có người phản ứng, số phiếu tán thành “Yes” là rất lớn, cho thấy mức độ tập trung trong quản trị của Uni.
Các dạng DAO trong Crypto
Dù DAO có thể được phát triển ở nhiều lĩnh vực khác nhau, tuy nhiên chúng ta có thể chia chúng thành hai loại chính.
Hợp đồng thông minh dựa trên Token
Token-Based DAO, còn được gọi là DAO dựa trên token, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của DAO. Đây là một loại DAO phổ biến nhất vì token là yếu tố quan trọng và tồn tại ở mọi nơi trong lĩnh vực tiền điện tử.
- Từ các blockchain như Bitcoin, Ethereum: Miner đảm bảo tính bảo mật cho mạng lưới đổi lại nhận được phần thưởng token.
- Cho đến các giao thức như Maker DAO, Uniswap, Sushiswap…: Những người nắm giữ Token có thể tham gia biểu quyết để đưa ra các quyết định trong giao thức.
Model này có ưu điểm là khả năng mở rộng rất tốt khi bất kỳ ai cũng có thể sở hữu token, tuy nhiên lại gặp khó khăn trong việc tận dụng nguồn lực và đạt được sự thống nhất chung.
Tổ chức (DAO dựa trên cổ phần chia sẻ)
Một Organization (DAO dựa trên cổ phần) đại diện cho một nhóm hoặc tổ chức có mục tiêu chung trong một lĩnh vực cụ thể. Ví dụ, Ventures DAO tập trung vào việc đầu tư. Các thành viên sẽ sử dụng cổ phần để tham gia biểu quyết trong quá trình hoạt động của tổ chức.
Ví dụ như The LAO là một VC DAO, trong đó những người đóng góp vốn sẽ nhận được số lượng cổ phần tương ứng với số tiền đóng góp và có quyền bỏ phiếu hoặc đề xuất các dự án để các thành viên khác của The LAO biểu quyết, xem xét việc đầu tư hoặc không.
So với DAO dựa trên token, DAO dựa trên cổ phần thường yêu cầu người tham gia đáp ứng một điều kiện cụ thể và có quyền hạn. Mô hình này có lợi thế là dễ quản lý và tập trung nguồn lực, nhưng khó mở rộng.
Các DAO trong cùng một lĩnh vực có thể sử dụng các mô hình khác nhau. Ví dụ, trong lĩnh vực Ventures DAO, The LAO sử dụng mô hình dựa trên cổ phần chia sẻ, trong khi Yield Guild Games áp dụng mô hình dựa trên token với YGG token.
Các dự án DAO nổi tiếng
Dưới đây, tôi sẽ liệt kê một số DAO đáng chú ý hiện nay để bạn có cái nhìn tổng quan về cách chúng hoạt động trong thực tế.
DAO dựa trên token
1. Ethereum.
Ethereum là một tổ chức phi tập trung với cơ chế Proof of Work, nghĩa là thợ mỏ (miner) được thưởng fee và block reward để thực hiện các nhiệm vụ như tạo khối mới, xác nhận giao dịch và bảo vệ mạng lưới.
Dù Etherum 2.0 được nâng cấp với mô hình Proof of Stake, nguyên tắc này vẫn không thay đổi. Các stakers sẽ tiếp tục đảm nhận vai trò xác nhận giao dịch và bảo mật mạng lưới để nhận phần thưởng tương ứng.
Miner cũng có quyền bầu chọn cho các đề xuất phát triển Ethereum (EIP). Điều này có nghĩa là tương lai phát triển của Ethereum sẽ phụ thuộc vào quyết định của các thành viên trong DAO.
2. Compound.
Compound là một giao thức quản trị on-chain rất thành công. Bên cạnh việc cho phép người nắm giữ token tham gia bỏ phiếu cho các đề xuất trong giao thức, việc ra mắt token COMP vào ngày 15 tháng 6 năm 2020 đã giúp Compound có một kế hoạch tăng trưởng rõ ràng, từ đó tiếp tục giữ vị thế hàng đầu trong các nền tảng cho vay.
Quản trị hợp chất: compound.Finance/governance/proposals.
3. SushiSwap.
Sushi là một ví dụ tốt về vai trò quyết định của cộng đồng trong quá trình phát triển dự án. Vào tháng 7/2021, đã có một đề xuất bán hơn 50 triệu token SUSHI cho các nhà đầu tư với giá giảm, tuy nhiên cộng đồng đã không thông qua đề xuất này và Sushi vẫn tiếp tục phát triển mà không có nguồn vốn từ các nhà đầu tư.
Vị trí cực kỳ quan trọng của DAO và sức mạnh của cộng đồng đang được thể hiện rõ ràng nhất thông qua quyết định này, mà không nhắc đến lợi ích hay thiệt hại nó mang lại.
DAO dựa trên việc chia sẻ
The Lao.
The Lao là dự án đáng chú ý nhất trong các Quỹ đầu tư Phi tập trung, được thành lập từ tháng 4/2020. Hiện tại, The LAO đã hoàn thành 35 khoản đầu tư, chủ yếu là các dự án trên Ethereum như Gitcoin, Zapper, Lido Finance,… The LAO được xem là quỹ đầu tư hoạt động mạnh mẽ nhất trong các Quỹ đầu tư phi tập trung.
Khả năng phát triển của DAO
Trong khoảng thời gian gần đây, hệ sinh thái DAO đã chứng kiến một sự tăng trưởng đáng kinh ngạc với sự xuất hiện của hàng trăm dự án mới. Những dự án này tập trung vào nhiều lĩnh vực khác nhau, mở ra một tiềm năng rộng lớn cho việc áp dụng mô hình DAO.
DeFi đặc biệt ưa chuộng việc sử dụng Governance làm một use case tiêu chuẩn cho các token của dự án. Điều này càng có giá trị khi dự án trở nên lớn hơn. Trong số các dự án có giá trị TVL cao nhất, hầu hết đều được quản trị bởi cộng đồng, các quyết định được đề xuất và bỏ phiếu bởi các thành viên nắm giữ token của dự án. Mô hình DAO đã trở thành yếu tố không thể thiếu cho sự phát triển của các giao thức DeFi.
Treasury của các DAO ngày càng tăng giá trị, đặc biệt là Ventures DAO, với số tài sản trong kho đã vượt qua mốc tỷ đô.
Có rất nhiều lĩnh vực khác nhau đang sử dụng DAO, bao gồm cả social và serviecs. Các DAO nắm giữ một lượng giá trị có tiềm năng tăng trưởng đáng kể.
Dự đoán cho DAO
Hiện tại, có nhiều DAO đang sử dụng token để áp dụng mô hình đòn bẩy cho DAO dựa trên cổ phiếu như Yield Guild Game, Jenny DAO, Whale, BitDAO,… Mục tiêu của việc này là để nâng cao quy mô của DAO lên một tầm mới, cho phép mọi người đều có thể tham gia vào DAO.
Tuy nhiên tại sao mô hình này vẫn chưa thể mở rộng ở thời điểm hiện tại?
Ví dụ về một số dự án như Yield Guild Game, đang gặp khó khăn trong việc phân bố tài nguyên và chia sẻ doanh thu. Trong khi đó, BitDAO vẫn chưa biết sẽ sử dụng số tiền khổng lồ mà họ đã gọi vốn được.
Nguyên nhân chính đến từ việc hiện tại chưa có một cấu trúc thích hợp để mở rộng DAO.
Dao hiện tại, gọi là Dao 1.0, đang trong tình trạng mất trật tự và chưa được phân chia rõ ràng ⇒ Công việc và lợi ích đều bị lộn xộn ⇒ Không tạo ra chu trình phản hồi tích cực.
Ở DAO 2.0, mọi thứ được tổ chức và tận dụng lợi thế lẫn nhau. Mọi hoạt động diễn ra một cách suôn sẻ, tương tự như mô hình công ty truyền thống, nhưng với khả năng mở rộng tuyệt vời khi mọi thành viên đều có thể đóng góp vào DAO.
Công nghệ Blockchain sẽ phát triển một framework cho DAO, giúp phân chia nguồn lực và chia sẻ doanh thu một cách công bằng và không gây mâu thuẫn trong tổ chức. Những hạn chế của DAO cũng sẽ được giải quyết dần.
Cơ hội đầu tư với DAO trong tiền điện tử
Hiện tại, DAO vẫn đang mới mẻ nhưng phát triển với tốc độ nhanh chóng. Với vai trò nhà đầu tư, giai đoạn này mang đến cơ hội tuyệt vời để tìm kiếm những lĩnh vực đầu tư tiềm năng và mở rộng vị thế cá nhân.
Các lĩnh vực đầu tư có tiềm năng:
Các dự án có Điều hành tự động phát triển
Để đo lường mức đạt được của một Dự án DAO, ta có thể sử dụng một số tiêu chí như sau:
Những cá nhân lãnh đạo DAO có hướng đi phát triển dự án tốt hay không?
Mặc dù DAO mở rộng cho mọi người, nhưng không có nghĩa là không có những cá nhân có sức ảnh hưởng đáng kể trong DAO. Các đề xuất của họ có ảnh hưởng quan trọng và góp phần trực tiếp vào sự phát triển của DAO.
Ví dụ như Compound, những người ảnh hưởng nhất đến quyết định của DAO đều là những nhà đầu tư, những cá nhân nổi tiếng trong ngành Crypto. Tầm nhìn và kiến thức của họ đã góp phần vào sự phát triển ấn tượng của Compound trong thời gian gần đây.
Cộng đồng DAO có mạnh mẽ hay không?
Hiệu ứng mạng lưới đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển của mọi dự án. Không phải ngẫu nhiên mà DOGE có thể đứng đầu các dự án có vốn hóa cao nhất trên thị trường. Khi có một cộng đồng mạnh mẽ và sự hỗ trợ lẫn nhau, dự án đó có thể tiến xa hơn.
Có nhiều dự án hiện tại có cộng đồng DAO mạnh mẽ, ví dụ như SushiSwap (SUSHI), Olympus DAO (OHM), Gitcoin (GTC). Chỉ cần lướt qua nhóm Discord, telegram của dự án, ta có thể thấy rằng cộng đồng của họ rất mạnh và tích cực tham gia vào các đề xuất của dự án.
Kiếm lợi nhuận từ Hợp đồng tự động
Cùng với Yield Guild Game và Ancient8, có nhiều dự án khác cho phép người tham gia cày game hoặc cho thuê NFT hoặc tài khoản để kiếm lợi nhuận. Điều này mở ra cơ hội việc làm thực sự cho các thành viên trong DAO.
Chơi Axie Infinity đã trở thành nghề tay trái của người dân Phillipine, chúng ta có thể sắp xếp thời gian để tìm kiếm những cơ hội kiếm tiền tương tự để tạo thêm nguồn thu nhập.
Tham gia vào các DAO sẽ mang lại cho chúng ta cơ hội để tích lũy kinh nghiệm, tận dụng nguồn lực và nhận được hỗ trợ từ cộng đồng, từ đó tăng tốc quá trình tạo ra lợi nhuận.
“Muốn đi nhanh hãy đi một mình, muốn đi xa hãy đi cùng nhau”
Tìm người bán cái xẻng trong thời kỳ đổ vỡ vàng
Đây là phần mà tôi rất thích khi tìm kiếm cơ hội đầu tư. Thay vì tập trung vào việc lọc các dự án thực hiện xu hướng, chúng ta có thể tìm kiếm những nhà cung cấp dịch vụ cần thiết cho những dự án đó. Điều này giúp chúng ta giảm phạm vi tìm kiếm và tăng khả năng có lợi nhuận.
Những dịch vụ cần thiết cho bệnh Đau Dạ Dày:
- Cơ sở hạ tầng: Aragon, Colony, Snapshot, Gnosis Safe.
- Frontend & Analytics: Tổng hợp, phòng họp, DAOHAUS.
- Phương thức thanh toán: Sablier, Superfluid.
- Thảo luận: Discord, Telegram.
- Nhận dạng: IDX, ENS.
- Và còn nhiều tiện ích khác.
Một số ví dụ về DAO
Một số ví dụ về Tổ chức Tự trị Phi tập trung (DAO) được mô tả dưới đây để giúp hiểu rõ hơn về cách chúng hoạt động trong thực tế:
- Bitcoin:
- Bitcoin là một trong những ví dụ đầu tiên và rõ nhất về DAO.
- Hoạt động phi tập trung, Bitcoin được vận hành dựa trên giao thức đồng thuận của cộng đồng mà không có tổ chức trung ương.
- Không có cá nhân hay tổ chức nào có quyền sở hữu hoặc kiểm soát quyết định, và mọi thành viên đều có thể tham gia vào quá trình quản trị.
- The DAO:
- The DAO hoạt động trên blockchain Ethereum như một quỹ đầu tư mạo hiểm tự trị.
- Tạo ra từ các hợp đồng thông minh phức tạp, DAO tokens được bán trong đợt chào bán đầu tiên để cổ đông có quyền biểu quyết và tham gia vào quyết định quản trị.
- Tuy nhiên, sau một vụ hack lớn, Ethereum đã chia thành hai chuỗi, ETH và ETC, để giải quyết vấn đề và giữ tính minh bạch của DAO.
- Khả năng Đàm phán và Quyết định:
- DAO không chỉ giới hạn trong lĩnh vực tiền mã hóa. Các tổ chức và cộng đồng có thể sử dụng DAO để đàm phán và đưa ra quyết định mà không cần sự can thiệp của một bên trung ương.
- Điều này tạo ra môi trường công bằng và minh bạch, nơi mọi quyết định đều được đưa ra dưới sự tham gia của cộng đồng.
Tóm lại, DAO là biểu hiện của nhu cầu được làm chủ và tự quản lý của con người, giúp họ thoát khỏi sự phụ thuộc vào các tổ chức truyền thống. Các ví dụ trên chỉ ra sự đa dạng và tiềm năng của DAO trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Một số câu hỏi liên quan
Làm thế nào DAO hoạt động?
DAO hoạt động dựa trên các hợp đồng thông minh, đó là mã máy tính tự thực thi các quy tắc được đặt ra bởi cộng đồng. Các thành viên của DAO có quyền biểu quyết và đưa ra quyết định quản lý bằng cách sử dụng token có liên quan. Các quyết định được thực hiện dựa trên đồng thuận từ cộng đồng, tạo ra một môi trường quản trị phi tập trung.
Có bao nhiêu loại DAO?
Có nhiều loại DAO, mỗi loại phục vụ mục đích cụ thể. Ví dụ, có DAO tập trung vào quản lý tài chính, DAO hướng dẫn dự án phần mềm, và DAO để đưa ra quyết định trong cộng đồng. Sự đa dạng này thể hiện tiềm năng của DAO trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Điều gì làm cho DAO khác biệt so với tổ chức truyền thống?
Sự khác biệt lớn nhất là DAO không có một cơ quan trung ương kiểm soát. Quyết định và quản lý được thực hiện dựa trên các hợp đồng thông minh và đồng thuận cộng đồng, không có sự tập trung quyền lực vào một đối tượng cụ thể. Điều này tạo ra một môi trường minh bạch, dân chủ và phi tập trung.
Có những rủi ro nào khi sử dụng DAO?
Mặc dù DAO mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng có những rủi ro. Ví dụ, sự không chắc chắn về an ninh thông tin có thể dẫn đến rủi ro mất mát tài sản. Ngoài ra, việc quản lý qua cộng đồng có thể dẫn đến khả năng xung đột ý kiến và quyết định không hiệu quả.
Có những ví dụ nổi tiếng về DAO không?
Bitcoin là một ví dụ nổi tiếng về DAO trong lịch sử tiền điện tử. The DAO, một dự án trên blockchain Ethereum, cũng là một ví dụ đáng chú ý, tuy nhiên, nó đã phải đối mặt với vấn đề bảo mật và chia thành Ethereum và Ethereum Classic.
DAO có tiềm năng như thế nào trong tương lai?
DAO có tiềm năng thay đổi cách chúng ta quản lý và thực hiện quyết định trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ tài chính đến quản lý dự án và quyết định cộng đồng. Sự minh bạch, dân chủ và phi tập trung của DAO có thể tạo ra mô hình quản lý mới và hiệu quả hơn.
Phần kết luận
DAO đang phát triển với tốc độ rất nhanh và thu hút sự chú ý ngày càng nhiều. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều công việc cần hoàn thiện để nâng cao hiệu quả của DAO. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có được một hướng dẫn để tìm hiểu sâu hơn về DAO và từ đó tìm thấy cơ hội cho bản thân.